Steeds vaker zijn beroepskrachten en mantelzorgers samen verantwoordelijk voor de zorg aan een cliënt. De onderlinge samenwerking bepaalt in belangrijke mate de kwaliteit van de zorg. Er zijn een aantal zaken om rekening mee te houden als u samenwerkt met mantelzorgers.

Het helpt als de verschillende partijen uitspreken wat zij van elkaar verwachten. Wat is voor de cliënt goede zorg en kwaliteit van leven? Vraag wat de familie daarin kan betekenen en wees open over de mogelijkheden en grenzen van de inzet van professionele zorg. Open communicatie leidt tot meer begrip voor wat er wel en niet mogelijk is.

Motivatie
Een mantelzorger is geen professionele zorgverlener. Hij/zij verleent zorg vanuit een andere motivatie, namelijk de persoonlijke relatie die hij/zij heeft met de verzorgde. Toch zijn professional en mantelzorger gelijkwaardige partners in de zorg. Hierop wordt in de wijkzorg-aanpak in de gemeente Amsterdam voortgeborduurd. Van de professional vraagt dit goede gespreksvaardigheden, om de omgang met de mantelzorger goed te laten verlopen.

Ondersteuning
Afhankelijk van de situatie, vraagt de samenwerking met de mantelzorger om een andere insteek of invulling. Is er sprake van een zwaar belaste mantelzorger die al vijf jaar een partner met dementie verzorgt, dan zal de professional ten opzichte van de mantelzorger een ondersteunende rol hebben. Belangrijk is dan om te informeren hoe het met de mantelzorger zelf gaat, en om mee te denken over mogelijkheden om de mantelzorger te ontlasten.

Collega en expert
Is de situatie in balans en kan de mantelzorger de zorg goed aan, maak dan duidelijke afspraken over de taakverdeling. U kunt de mantelzorger in deze situatie benaderen als een collega. Spreek de mantelzorger ook aan op zijn/haar expertise. Hij/zij kent de verzorgde vaak als geen ander en heeft deze vaak al vele jaren verzorgd.

Aan de slag
Wilt u de samenwerking met mantelzorgers verbeteren? U kunt hierbij gebruik maken van het SOFA-model, waarin de verschillende rollen van de mantelzorger worden benoemd. Én wat dit voor u betekent in de samenwerking.
Online zijn verschillende instrumenten te vinden die u kunt gebruiken: zo geeft het kennisplein Zorg voor Beter een overzicht van instrumenten om samen te werken met mantelzorgers, zoals de toolkit mantelzorgondersteuning voor thuiszorgmedewerkers en de samenspelscan waarmee u in kaart brengt hoe collega’s de samenwerking met mantelzorgers en familieleden ervaren.
Vilans publiceerde de handreiking ‘Wensen, verwachtingen en grenzen in de driehoek’ (2019), voor medewerkers in de ouderenzorg die de banden in de driehoek tussen familie, vrijwilligers en zorgmedewerkers willen verstevigen. Hierin krijgt u aan de hand van praktijkvoorbeelden concrete tips.

Hulp van Markant
Markant kan u helpen bij het verbeteren van de samenwerking met mantelzorgers. Op aanvraag verzorgt het expertisecentrum van Markant trainingen en workshops in uw organisatie, bijvoorbeeld over de samenwerking met mantelzorgers, over gespreksvoering of over de zorgrelatie tussen cliënt en mantelzorger. Ook ondersteunen we organisaties bij het ontwikkelen van een visie op de samenwerking met mantelzorgers. Wij zien dat beroepskrachten vaak wel willen, maar onvoldoende mogelijkheden zien. “Veel professionals zijn er in eerste instantie voor de cliënt. Meestal willen professionals echt wel aandacht geven aan de mantelzorger, maar in de praktijk is er vaak een gebrek aan tijd, of zijn er weinig handvatten gegeven om dat te doen. Want hoe zorg je als professional voor een goede relatie met de mantelzorger? En wat doe je als je ziet dat er iets scheef loopt in de (zorg)relatie tussen mantelzorger en cliënt? In de trainingen en workshops kunnen we daarvoor praktische handreikingen geven.”

Tips
1. Wees op de hoogte van het mantelzorgbeleid van uw organisatie.
2. Heb compassie voor de relatie tussen mantelzorger en verzorgde: hij/zij is in de eerste plaats zoon, dochter of partner en pas daarna mantelzorger.
3. Werk samen, ondersteun en stem af.
4. Wilt u een specifieke situatie bespreken met een professional van Markant? Bel de helpdesk: 020 886 88 00. We denken graag mee.

Meer lezen
Artikel ‘Informal caregivers’ (Y. Wittenberg e.a.,)
Samenspelkaart
‘Wensen, verwachtingen en grenzen in de driehoek’ (Vilan)

Contact
020 886 88 00 / info@markant.org