Hans Zeilstra is 77 jaar en vrijwilliger palliatieve terminale zorg bij Markant. We spreken hem thuis in Diemen waar hij al 47 jaar woont. “Ik ga hier nooit meer weg.” 

Hans is geboren in Groningen en verhuisde toen hij 7 jaar oud was naar Utrecht. Na weer 7 jaar verhuisde het gezin naar Amstelveen. “We verhuisden vanwege mijn vaders werk.  Uiteindelijk heb ik 16 jaar in Amstelveen gewoond. Daar heb ik na de middelbare school de HEAO-opleiding afgerond en aansluitend een voortgezet opleiding HRM voltooid. Ik heb een vijftal jaren als personeelsfunctionaris bij de gemeente Diemen gewerkt. Ik ben destijds ook naar deze gemeente verhuisd, omdat men het heel belangrijk vond dat je de gemeente goed kende.” Daarna heeft Hans bij diverse organisaties gewerkt als HRM-manager. “Begin 2000 belande ik in een persoonlijke crisis. Ik liep vast in mijn baan en zat tegelijkertijd in een scheiding. In de avonduren gaf ik toen ook nog les bij het ISBW. Deze crisis gaf veel stof tot nadenken over wat belangrijk is in het leven. Tegen deze achtergrond ben ik begin 2002 als zelfstandig ondernemer op gebied van training en coaching gestart. Ik was toen 55 jaar. Op mijn 73ste ben ik toen gestopt onder andere vanwege van corona en de verplichte digitalisering. Ik heb een fantastische tijd gehad.”

“Ik zocht zingeving naast mijn betaalde werk.” 
Naast zijn betaalde baan heeft Hans altijd de behoefte gehad om iets voor een ander te betekenen. “Ik ben bij de kindertelefoon actief geweest, heb destijds geholpen als sportleider bij vakantiekamp voor kinderen en was actief bij het gilde van Amsterdam als loopbaancoach. Ik zocht zingeving naast mijn betaalde werk. Toen ik 73 jaar was ben ik gestopt met werken en ging ik op zoek naar een nieuwe uitdaging. Via mijn vrouw hoorde ik over een nieuw hospice in Oudekerk. Via een huisarts die wij kenden heb ik daar gesolliciteerd en een basisopleiding gevolgd. In mei 2021 ben ik daar gestart als vrijwilliger. Ik vond het vooral heel zwaar als mensen daar maar kort lagen. Dat heb ik zo’n 3 jaar gedaan. Twee jaar geleden zag ik een advertentie van Markant in de Diemerkrant, ze zochten vrijwilligers voor mensen in de laatste levensfase, vergelijkbaar dus met het hospice. Ik heb me aangemeld en wederom de basistraining gedaan. We zaten met 12 mensen in de groep en sommigen daarvan zie ik nog steeds. Daarna werd ik al snel ingezet.”

“Ik hou ervan.” 
Hans heeft zich dus al eerder ingezet als vrijwilliger voor mensen in de laatste levensfase. “Ik hou ervan. In deze fase krijg je zulke mooie gesprekken. Mensen laten zich zien, willen iets kwijt en durven zich kwetsbaar op te stellen. Ze hebben zoveel vertrouwen in je. Er is veel interactie, niet alleen verbaal, maar ook non-verbaal. Soms hou je gewoon iemand vast, een hand of een arm. En dan luister je. Heel vaak is er zijn al voldoende.”

“De mooiste inzet was bij een echtpaar in Noord.” 
Hans is nu zo’n 8 keer ingezet bij iemand in de laatste levensfase. “Zo ben ik ingezet bij een vrouw in de Jordaan die stopte met eten en drinken. Het klikte goed tussen haar en mij, totdat ze in coma raakte. Ze had zulke mooie verhalen over wat belangrijk is in het leven, de kernwaarden. Ik heb haar 2 weken begeleid, tot aan haar overlijden. Ik heb ook een man begeleid waar ik waarschijnlijk in het verleden tegenover heb gestaan bij een demonstratie. Ik als student en hij als politieman. Zoveel verschillen.” Maar sommige inzetten maken extra veel indruk. “De mooiste inzet was bij een echtpaar in Noord. Hij was palliatief en zijn vrouw had een hersenbloeding gehad waardoor zij moeilijk kon praten. Hun zoon woonde op Malta. Rond kerst ging ik kennismaken, hun zoon was daar toen bij. Ik ging 2x per week met meneer naar het ziekenhuis en zag dat hij veel meer pijn had dan hij liet merken. Dat besprak ik met de verpleeghuisarts. Ook gingen we soms samen lunchen en dan ging zijn vrouw ook mee. Zij was ook blij met mijn komst. Het proces heeft ongeveer 3 weken geduurd en ik kwam daar zo’n 3x per week. Ik heb uiteindelijk bij de crematie afscheid van ze genomen.”

“De verrassing vind ik het meest interessant.” 
Ondanks dat de laatste levensfase best pittig kan zijn, vertelt Hans hoe mooi het vrijwilligerswerk is. “Het meest interessant vind ik vooral de verrassing waar je terecht komt, de nieuwe mensen die je leert kennen. Hoe is de context, wat is hun verhaal, ik ben daar heel nieuwsgierig naar. Hoe maak ik verbinding en hoe krijg ik ook contact met de familie. En dat is steeds weer heel boeiend. Zo zei een vrouw een keer: ‘Jou wil ik niet hebben, jij ziet er te goed uit!’ Ik heb geleerd zonder oordeel naar mensen te kijken.”

“Je hebt zulke mooie gesprekken.”
En zelfs in die korte tijd dat je als vrijwilliger bij iemand in de laatste levensfase komt, kun je impact maken. “Dat zie je aan de mensen. Soms vragen ze: ‘Mag ik je een hug geven?’ Het is praten, genieten, luisteren, afstand nemen en aansluiten. En soms lekker gek doen. Je hebt zulke mooie gesprekken, dat gaat bijna helemaal vanzelf als je oprecht geïnteresseerd bent. Regelmatig blijkt dat ook stilte zeer functioneel kan zijn.”

“Ik kan ze altijd bellen en krijg goeie feedback.”
Bij Markant worden alle vrijwilligers persoonlijk begeleid door een coördinator. Hans wordt begeleid door Barbara en Marianne. “Dat gaat prima. Ik heb niet veel nodig, ik ben redelijk zelfstandig. Maar het is fijn als back-up, ik kan ze altijd bellen en krijg goede feedback. Ook als ik merk dat er geen klik is, dan kan ik op hun terugvallen. Ze gaan dan op zoek naar iemand anders. Zo hebben we samen een keer besloten dat ik beter uit een situatie kon stappen, omdat ik voor mijn gevoel niets kon betekenen voor meneer.”

“Ik wil graag de kans benutten om betrokken te zijn.”
Hans is een hele betrokken vrijwilliger. “Ik zit in het vrijwilligerspanel. We komen 3x per jaar bij elkaar en praten dan over van alles rond het vrijwilligerswerk. Ik wil graag de kans benutten om betrokken te zijn bij de organisatie. En ik vind het leuk om mensen te ontmoeten. Ik wil graag ergens bij horen en onderdeel zijn van de organisatie. Daarom ga ik ook graag naar de koffiemomenten van Markant. Dat is 4x per jaar en ik vind het altijd leuk als ik daar nieuwe vrijwilligers ontmoet.”

“Het geeft diepgang, zingeving en voldoening.”
Hans is heel bevlogen. “Ik raad andere zeker aan om die vrijwilligerswerk te doen. Het geeft diepgang, je kunt heel veel voor iemand betekenen en het geeft veel zingeving en voldoening. Het is niet altijd gemakkelijk, maar soms wel. Mensen willen hun hele ziel en zaligheid kwijt. Ze hebben niet veel te verliezen. Je hoeft alleen maar te luisteren, dan ontstaat er heel mooi contact. Misschien lijkt het eng, de dood. Maar waar ben je bang voor? In deze tijd is het zo belangrijk om iets voor een ander te doen. Stervensbegeleiding zou je volgens mij ook levensbegeleiding kunnen noemen. Het leven gaat gewoon door, de mensen zijn nog niet dood. Vroeger deelden mensen veel meer lief en leed met elkaar. Ik ben zelf nooit gevlucht voor ellende. Een ex-vriendin van mij overleed toen ze 18 jaar was. Ik heb altijd contact gehouden met haar ouders. Ook een vriend die kanker kreeg ben ik altijd blijven bezoeken. Zo jammer om te zien dat mensen juist dan wegblijven. Het is in voor- en tegenspoed. Het is belangrijk om nauw betrokken te blijven bij mensen die het moeilijk hebben.”

Hans leest graag en heeft nog wat mooie boekentips: 

• Die ene patiënt van Ellen de Visser; een inkijk in de ziel en gedachtenwereld van zorgverleners.
• Je kunt het maar 1x doen van Barbara van Beukering; een persoonlijke zoektocht naar sterven, de grootste taboe in ons leven.
• 20 wegen naar geluk van Leo Bormans; geluk is er voor iedereen.
• Slotcouplet van Sander de Hosson; wat moet en kun je als arts in de laatste fase van iemand leven?
• Ik hoor het aan je stem van Elizabeth Ebbink; wát we zeggen is ondergeschikt aan hóe we het zeggen.

Daarnaast heeft Hans ook nog tips voor andere vrijwilligers:

• Sta stil bij wat je beweegt;
• Luister naar de stem van de stilte;
• Let op lichaamstaal;
• Wees verbaasd en nieuwsgierig;
• Luister met je hart.

Wil jij net als Hans iets betekenen voor mensen in de laatste levensfase? 
Dan willen wij jou graag ontmoeten. Meld je aan of neem contact op met Markant om kennis te maken. Bel 020 886 88 00 of mail naar info@markant.org.
Kijk hier voor meer informatie over vrijwilligerswerk bij Markant.