De kwaliteit van leven van jonge mantelzorgers is lager dan van leeftijdsgenoten die niet opgroeien met een ziek gezinslid. Dat is de uitkomst van het onderzoek dat Elsemieke Koole (Markant) in 2021 heeft gedaan onder basisschoolleerlingen. Zij nam vragenlijsten en interviews af bij zowel leerlingen als leerkrachten in het basisonderwijs.
Het grootste verschil is te zien bij jonge mantelzorgers die opgroeien met een zieke ouder. Uit de interviews met leerkrachten blijkt verder dat leerkrachten in het basisonderwijs niet tot nauwelijks op de hoogte zijn van de term jonge mantelzorgers en de eventuele gevolgen van het opgroeien met zorg. School is een belangrijk punt waar jonge mantelzorgers kunnen worden herkend en ondersteund. Door het mantelzorgen lopen kinderen risico op slechte schoolprestaties en vervroegde schooluitval. Het is daarom belangrijk dat leerkrachten en schoolleiding op de hoogte zijn van de thuissituatie.
Aanleiding voor het onderzoek was dat er nog weinig bekend was over de impact van opgroeien met zorg op het leven van leerlingen in het basisonderwijs. Naar jonge mantelzorgers in het voortgezet onderwijs is al eerder en vaker onderzoek gedaan. Zowel de samenvatting van het onderzoek als het volledige onderzoeksrapport zijn op deze website in te zien:
De samenvatting: Samenvatting onderzoek jonge mantelzorgers op de basisschoolHet complete onderzoek: Onderzoek jonge mantelzorgers op de basisschool.
Aanbod voor basisscholen
Naar aanleiding van de uitkomsten van dit onderzoek, heeft het expertisecentrum van Markant een programma ontwikkeld om informatie en ondersteuning te bieden aan basisschoolleerlingen. Ook zetten we in op leerkrachten in het basisonderwijs, opdat zij jonge mantelzorgers eerder herkennen en zo nodig kunnen ondersteunen of naar ondersteuning kunnen verwijzen. Het programma beslaat de volgende onderdelen:
- Voorlichting leerkrachten
- Les voor de leerlingen
- Voorlichtingsmateriaal (signalenkaart, signalenposter, flyers)
Voorlichting aan leerkrachten
Voorafgaand aan de les in de klas, is er eenmalig een voorlichting van circa 30 minuten aan de leerkrachten. Hierin brengen we een aantal kernzaken onder de aandacht bij de leerkrachten op school:
- Wat is een jonge mantelzorger?
- Wat gaan we in de klas doen?
- Waar kunnen docenten terecht met vragen en zorgen?
Les voor de leerlingen
Het lesprogramma voor basisschoolleerlingen bestaat uit een interactieve les van 1 uur, bestaande uit 4 onderdelen:
1. Introductie van het begrip ‘mantelzorg’
Introductie van het onderwerp jonge mantelzorgers, met veel praktische voorbeelden.
Tijd: 15 minuten
Setting: groepjes van 3-5 leerlingen
Opdracht: Wat stel je je voor bij het begrip ‘mantelzorg’? Maak een woordspin (mindmap) op een vel papier/whiteboard/word document. Iedere groep legt aan het einde kort uit wat ze van het woord vinden.
2. Gezamenlijk kijken naar een korte film
Vertonen van de ZAPP-aflevering over de jonge mantelzorgers Julian en Constantijn: Wat zou jij doen?
Tijd: 15 minuten
Setting: klassikaal
3. Nagesprek
Tijd: 20 minuten
Setting: klassikaal
Wat valt je op in de film? Hoe denk je dat deze jongens zich voelen? Wat zou jij doen als je Julian of Constantijn was? Ken je een vergelijkbare situatie in je omgeving? Zorg je misschien zelf mee voor iemand bij jou thuis?
Doel: de leerlingen die het betreft, realiseren zich dat ze zorg of steun kunnen vragen aan professionals in hun omgeving zoals de docent, huisarts, maatschappelijk werker.
4. Vragen stellen en verhalen delen
Tijd: 10 minuten
Setting: klassikaal
Na afloop krijgen alle leerlingen een flyer mee naar huis. Voor de leerkrachten laten we signaalkaarten en een signaalposter achter.
Praktische informatie
Uitvoerder
De les en de voorlichting worden verzorgd door een van de specialisten jonge mantelzorgers van Markant, centrum voor mantelzorg. Zij zijn ook als coach verbonden aan het stedelijke ondersteuningsprogramma ‘En nu jij!’ voor jonge mantelzorgers.
De les voor leerlingen en de voorlichting aan leerkrachten maken deel uit van het programma van Markant op school.
Voor wie
De les is geschikt voor leerlingen vanaf groep 6 van het basisonderwijs. We passen de workshop aan op de belevingswereld en leeftijd van de groep.
Resultaat
Deze les maakt leerlingen ervan bewust dat veel kinderen opgroeien met zorg en dat dit gevolgen heeft voor hoe je leven eruitziet. Ze kunnen hierdoor meer begrip opbrengen voor leeftijdsgenoten die hiermee te maken hebben. Leerlingen die daadwerkelijk opgroeien met zorg, voelen zich gezien, erkend en gesteund.
Kosten
We bieden de les en de voorlichting kosteloos aan aan basisscholen in Amsterdam. Dit wordt mogelijk gemaakt door de gemeente Amsterdam.
Benodigdheden
Voor de workshop hebben we alleen een beamer/tv en een whiteboard nodig.
Contact
Neem voor meer informatie contact op met Tessa Rademaker (trademaker@markant.org) of via T 020 886 88 00.